200 jaar watersnood; zijn we een grote ramp vergeten?
Op 4 en 5 februari 1825 veranderde de Noordwest-Veluwe voorgoed. Een noordwesterstorm veroorzaakte een grote overstroming van de Zuiderzee. Langs de hele Zuiderzeekust overstroomden dorpen, verloren mensen hun huizen en sommigen zelfs hun leven. Deze ramp liet diepe sporen na, zowel in de samenleving als in het landschap.
En toch, bijna tweehonderd jaar later, weet bijna niemand meer dat deze ramp heeft plaatsgevonden. Hoe kan zo'n ingrijpende gebeurtenis uit ons collectieve geheugen verdwenen zijn?
Het Noord-Veluws Archief duikt in deze verborgen geschiedenis met het project 1825, de vergeten ramp in 2025. We nemen je mee op reis naar een ramp waarvan nog steeds sporen te vinden zijn in onze regio. Naast sporen in het landschap, vind je veel informatie in de archiefcollectie van het Noord-Veluws Archief. De verhalen van de ooggetuigen van de watersnood brengen de ramp weer tot leven. Het Noord-Veluws Archief werkt samen met veel erfgoed- en cultuurpartners.
Beleef de ramp door de ogen van de slachtoffers
1825, de vergeten ramp biedt zes unieke manieren om je te verdiepen in deze vergeten geschiedenis. Deze publieksactiviteiten zijn allen gebaseerd op de unieke archieven over de watersnood van 1825:
Tentoonstelling 1825, de vergeten ramp
Wat maakten de slachtoffers mee? Wat zou jij doen tijdens een watersnoodramp? Breng een bezoek aan de tentoonstelling 1825, de vergeten ramp in vijf lokale musea en kom erachter. Kijk op www.noordveluwsarchief.nl wanneer de tentoonstelling bij jou in de buurt is!
Verdiep je verder in de watersnoodramp
-
Oude documenten, nieuwe inzichten: Twee artikelen in het Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis brengen verhalen uit 1825 tot leven. Wat gebeurde er precies tijdens die nacht van de storm en hoe herstelde de regio zich daarna? Op basis van de archieven laten we zien hoe de regio zich na de ramp herstelde met behulp van een coördinerende commissie. Eveneens is het tragische verhaal van de omgekomen familie Pap uit Doornspijk gereconstrueerd.
-
Toegang tot de geschiedenis: Een uniek archief in de collectie van NoVA is gedigitaliseerd. Namelijk het archiefblok van de Commissie Zeevloed. Deze commissie werd aangewezen om de schadeafhandeling na de ramp te coördineren van Nijkerk tot Oldebroek. Ontdek zelf de brieven, administratie en verslagen die vertellen hoe de regio de ramp trotseerde.
-
Leer van de experts: Tijdens twee lezingen in samenwerking met Oudheidkundige Vereniging Arent thoe Boecop vertellen Theo van Mierlo (6 februari 2025) en Lotte Jensen (28 oktober 2025) over de verborgen geschiedenis van de watersnood. Ontdek meer over de omgang met het water vanuit de ogen van een negentiende-eeuwse Veluwenaar.
Op eigen houtje ontdekken:
-
Stap in de sporen van de ramp: Vanaf april kun je de fietsroute van Doornspijk naar Kampen volgen, langs de plekken waar het water toesloeg. Met historische verhalen uit het Stadsarchief Kampen en Noord-Veluws Archief wordt op de historische locaties duidelijk hoe het landschap werd getekend door de overstromingen van 1825.
-
Theater dat je raakt: Op 10 en 11 oktober 2025 brengt Stichting 8081 samen met NoVA de ramp tot leven in een indringend theaterspel. Beleef de emoties, het verlies en de veerkracht van de mensen die geconfronteerd werden met de kracht van het water. Vrijwel alle personages in het stuk zijn gebaseerd op mensen uit de archieven die bij NoVA worden bewaard. Een ervaring die je niet snel zult vergeten!
Brug tussen verleden en heden
Het Noord-Veluws Archief werkt samen met Stadsmuseum Harderwijk, Noord-Veluws Museum, Boerderijmuseum ‘De Bovenstreek’, Museum Elburg, Museum Het Pakhuis, Oudheidkundige Vereniging Arent thoe Boecop, Stadsarchief Kampen en Stichting 8081 om dit verloren verhaal terug te halen. Door oude archieven tot leven te brengen, verbinden we het verleden met het nu. Deze documenten vertellen ons niet alleen over wat er gebeurde, maar laten ook zien hoe belangrijk het is om onze geschiedenis te kennen om de toekomst beter te begrijpen. Hoe gingen mensen toen om met klimaatverandering en overstromingen, en wat kunnen wij daarvan leren?
Beleef, leer en ontdek het verhaal van de vergeten watersnood van 1825. Laat je verrassen door een geschiedenis die nooit vergeten had mogen worden. Een bezoek brengen aan één van de activiteiten? Volg ons dan via www.noordveluwsarchief.nl of via Facebook en Instagram.
Een nieuwe naam voor de archieven van de noordelijke Veluwe
Het Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe en het Streekarchief Epe, Hattem en Heerde gaan in 2025 samen onder een nieuwe naam en een nieuw logo dat voor het project 1825, de vergeten ramp voor het eerst wordt gebruikt, het Noord-Veluws Archief (NoVA). Door de samenvoeging wordt het makkelijker om de rijke geschiedenis van de Noord-Veluwe te ontdekken.
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door:
De provincie Gelderland
Waterschap Vallei en Veluwe
Stichting Vicarieën Elburg
Cultuurfonds Gelderland
Rabobank Clubsupport
Gemeente Elburg