Op 27 december 1839 wordt er in de kerkenraad der Hervormde Gemeente, het besluit genomen, dat met ingang van 1 januari 1840 alleen eigen armen en belijders van de Hervormde leer, vanuit de diaconie geholpen zouden worden. Beweegredenen worden niet gegeven bij deze drastische maatregel. Wellicht heeft het met de grote armoede te maken, die in het land en in Harderwijk heerste.

In Harderwijk had men extra last omdat de vishandel geheel in verval raakte. Hierdoor kwamen niet alleen vissers in problemen, maar ook nevenbedrijven als kuipers, mandenmakers, voerlieden en sjouwers deelden in de zorgelijke omstandigheden, zo geeft de Kroniek in 1839 aan. Uit de notulen van de kerkenraad van 20 december 1839 blijkt dat de scheiding tussen eigen leden en anderen in discussie komt na behandeling van de begroting van de diaconie over 1840 en het daarbij liggende verzoek van de diakenen om extra subsidie te vragen van het stadsbestuur.

In de raadsvergadering van 30 december wordt daarom besloten om een algemeen armbestuur op te richten. Er wordt een commissie uit de raad samengesteld om een opzet voor dit armbestuur te maken. Al op woensdag 14 januari worden de leden van dit Algemeen armbestuur als zodanig geïnstalleerd op het gemeentehuis. De leden zijn de heren S.J.F. de Ranitz, president, P. de Vroom, J.J. Kreenen, thesaurier, B. Punt, W.L. van der Upwich, secretaris.
16 januari wordt er een begroting opgemaakt met een ontvangst van f. 3634,55 en een even zo grote uitgave. Voor de inkomstenzijde waren er collectebussen in het gemeentehuis en in de logementen. Ook werd de opbrengst van de visafslag (de arme oortjes) gebruikt voor de armen. Deze gelden moesten worden verdeeld tussen de R.K., Israëlieten, Gereformeerde diaconie (N.H.) en het Burgerlijk Armbestuur. 2/3 van deze gelden was voor het laatste.

Verder besluit het bestuur in die eerste vergadering een huishoudelijk reglement en een instructie voor de armbedienaar Gerrit Koopsen op te stellen. Ook moest er een loper worden benoemd. In de vergadering van 25 januari wordt hiervoor Jan Troost benoemd. Ook zijn zoon W. Troost en kleinzoon H. Troost hebben deze functie van loper en later bode, gedurende het bestaan van het armbestuur, 102 jaar, bekleed.
Verder werden in die eerste maand aan 140 gezinnen wekelijks 20 korte turven verstrekt en 200 klompen uitgedeeld. Ook werd er nog een straatcollecte gehouden en in februari een concert gegeven ten behoeve van de armen. Een zeer voortvarende start kan men dit wel noemen.

Zoals hierboven al te zien is, was veel van de steun in natura. Zo werd op 16 september 1848 een contract opgemaakt met G.J. Nijeveld voor de levering van 2 ponds roggebroden van zuivere onbedorven rogge. In 1847 is er een buitengewone vergadering gehouden omdat het gemeentebestuur besloten had 2 bunder heide aan het armbestuur te schenken ten behoeve van hen die geen landpacht konden betalen. Dit land werd verdeeld onder 14 gegadigden. Deze grond heette later het Armenland.

Bij besluit van het bestuur van de gemeente Harderwijk werd het Burgerlijk Armbestuur per 1 maart 1942 opgeheven. De werkzaamheden werden opgedragen aan de gemeentelijke dienst Sociale Zaken. In dit laatste bestuur hadden zitting de heren H. Tromp, ten Broek, P. Steylen. J. van Elst en W.D. van Raalten. Secretaris was de ambtenaar van Sociale Zaken B. v.d. Heuvel.